CẢM NHẬN CHÂN TƯỚNG VLADIMIR rasPUTIN

Trước hết xin nói về cái họ thật (tức là họ ông cha) của Vladimir PUTIN, chính khách số một của nước Nga hiện nay. Cái họ này vốn là RASPUTIN. Từ này có gốc là “rasput” cùng gốc với tính từ “rasputny” (распутный) nghĩa là “sa đọa”. Có lẽ vì không muốn cái nghĩa này gây ấn tượng xấu mà khi còn trẻ ông ta đã quyết định bỏ cái tiếp đầu “ras” đi và khai giấy tờ với họ Putin.

“Putin” có gốc “put” nghĩa là “con đường”. Việc đổi họ này có lẽ cũng liên quan đến cả mong ước cá nhân muốn tìm ra một con đường đi. Một ước muốn tốt lành. Và ở mức độ đáng kể, ông ta đã thực hiện được ước muốn đó. Nhưng có lẽ cuối cùng thì trong chừng mực nào đó lối sống của ông ta cũng quay lại với cái nghĩa của họ gốc Rasputin.

Ở đây, tôi không phân tích, tổng hợp hay đánh giá những việc mà Putin đã làm trong hai nhiệm kỳ tổng thống và một nhiệm kỳ thủ tướng vừa qua. Đó là việc của các nhà nghiên cứu về những nhân vật nổi tiếng. Chỉ xin nêu cảm nhận của tôi về tính cách ông ta qua vẻ bên ngoài.

*

Trước khi được Boris Yeltsin nhường ngôi, (ras)Putin đã là phó thủ tướng, rồi thủ tướng. Khi ông ta xuất hiện những lần đầu tiên trên TV, người ta thấy một bộ mặt đáng ngại. Đó là bộ mặt khá gầy guộc, da gần như dán sát vào xương, sắc da trắng bệch; môi miệng có cấu tạo cho thấy con người đó không biết cười, thậm chí không biết mỉm cười; hai mắt trũng sâu và gần như sát vào nhau, màu bàng bạc, không có những tia long lanh, không có ánh cười; vẻ mặt không biểu lộ một thứ cảm xúc nào khác ngoài cái vẻ như đang muốn giấu đi sự không bằng lòng. Một bộ mặt khá giống mặt người chết. Nó báo hiệu thái độ không nhân nhượng và những hành động quyết liệt. Nhìn bộ mặt đó, chắc hẳn các đối thủ chính trị đều phải lạnh sống lưng. Có lẽ đó cũng là một trong những lợi thế đặc biệt của ông ta.

Putin có giọng nói giống như nói thầm, ngay cả khi ông ta nói trước toàn thế giới. Khi nói, hai đầu lông mày ông ta cau rút lại như đang muốn đay nghiến hay muốn trừ khử một cái gì đó đang làm ông ta không bằng lòng. Và vẻ mặt như đang giận ai đó. Ông ta không đứng đều trên hai chân mà luôn có một chân làm trụ, nhưng không phải làm trụ trong suốt thời gian ông ta đứng nói, mà đổi chân trụ liên tục; vì vậy mà khi nói, người ông ta luôn đảo đi đảo lại. Khi đi, ông ta vung tay khá mạnh theo cả chiều ngang nên người nghiêng ngả, một điều gần như không thấy ở người Nga hoặc Âu-Mỹ, trừ cái người được coi là cái bóng của ông ta, tổng thống sắp mãn nhiệm Dmitry Medvedev. Dáng đi đó cùng với bộ mặt hơi nghênh lên thể hiện một sự ngạo mạn, một thái độ “ta đây” không giấu giếm, nhất là khi ông ta đã xác lập được vị thế một cách chắc chắn từ cuối nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên.

Sau hai nhiệm kỳ làm tổng thống và một nhiệm kỳ làm thủ tướng suôn sẻ, nét mặt V. Putin có bớt vẻ cau có, phần vì ông ta đang rất thỏa mãn do chiếc ghế của ông ta đang rất vững, do rất nhiều tầng lớp dân chúng đang tung hô ông ta, phần vì hai má sưng lên do mập ra. Thỉnh thoảng, nét mặt ông ta có cái vẻ hơi tươi tươi như sắp (nhưng không bao giờ) mỉm cười. Tuy vậy, hai hố mắt ông ta vẫn rất sâu, và nhìn hai con ngươi trong hai cái hố sâu đó khó mà đoán được ông ta đang nghĩ gì.

*

Dù không có ý định đánh giá những việc Putin đã làm, nhưng cũng khó có thể không nói đến cái cách mà ông ta xử sự với gần 150 triệu dân Nga trong việc sắp xếp quyền lực. Năm 2008, buộc phải tạm để ghế tổng thống cho kẻ khác ngồi, ông ta đã ra điều kiện cho cử tri Nga phải bầu vào vị trí đó một kẻ mà ông ta có thể sai khiến (nếu không, ông ta sẽ không đáp ứng “nguyện vọng” của dân Nga muốn ông ta làm thủ tướng!). Ngay sau đó, ông ta dùng D. Medvedev ép quốc hội thông qua việc kéo dài nhiệm kỳ tổng thống lên 6 năm để chuẩn bị cho “hiệp hai”, làm tổng thống thêm 12 năm. Và năm nay, theo kịch bản mà ông ta đã viết cách đây bốn năm, ông ta cho D. Medvedev đứng ra “giới thiệu” ông ta tranh cử tổng thống cho nhiệm kỳ tới, và cũng tỏ rõ ý định cho D. Medvedev ngồi vào cái ghế mà ông ta đã phải tạm ngồi bốn năm qua.

Bằng những việc làm quá như vậy, ông ta dường như muốn cười vào mũi các chính khách hàng đầu toàn thế giới, rằng đó là một bọn người kém cỏi, làm vua quan mà không xỏ mũi được dân. “Hãy xem ta, (ras)Putin, ta đang dắt dân Nga đi chỉ bằng một sợi dây thừng, một đầu xỏ vào mũi dân Nga, đầu kia buộc vào đít quần ta!”

NGUYỄN TRẦN SÂM